Autor: Ahmet Kurt
Slika br. 1. Desno, detalj austrougarskog katastarskog plana iz 1881. godine, oznake Zone 32, Colonne XVII, Section 12, Viertel b, Sechzehntel b/3, sa haremom H3.
Lijevo, ortofoto snimak istog područja sa granicama nekadašnjeg harema na karti 6F12-43 u razmjeri 1:5000, iz 2018. godine Federalne uprave Bosne i Hercegovine za geodetske i imovinsko-pravne poslove, Sarajevo.
Harem se nalazio u blizini mnogobrojnih cimskih vinograda. Vjerovatno je dugo korišten za sahranjivanje seljana iz Cima i Vihovića. Možda je najstariji dio bio u sredini, pa se vremenom širio duž puta u oba pravca? Možda su u haremu, dijelom, pokopani i branioci Mostara izginuli na ovom području, 1687. godine, u borbama protiv uskoka Stojana Jankovića-Mitrovića koji se poslije napada na Mostar povlačio ovim putem prema Duvanjskom polju gdje je i ubijen. Na današnjoj karti vidimo da su na mjestu harema tokom vremena podignute privatne stambene kuće, a put uz parcelu nekadašnjeg harema se 2020. godine zvao ulica Treće cimske bojne.
Slika br. 2. Lijevo, položaj Lakišića harema (H5 na preglednoj karti) na kartama 6F12-44 i 6F11-4 u razmjeri 1:5000, iz 2018. godine Federalne uprave Bosne i Hercegovine za geodetske i imovinsko-pravne poslove, Sarajevo.
Desno, položaj harema, parcela 1322, na prvom katastarskom planu Mostara iz 1881. godine, oznake Zone 32, Colonne XVII, Section 12, Viertel b, Sechzehntel b/4. Duplom crnom linijom smo označili trasu uskotračne pruge Metković-Mostar, izgrađene poslije izrade katastra, 1884. godine. Kao što je ranije u tekstu napomenuto, greška u položaju može biti do 1,5 metara.
Oznakom H5 na karti je označen Lakišića harem. Kad je Austro-Ugarska 1884. godine provcla željezničku prugu od Metkovića do Mostara, uzurpirala je cijeli ovaj harem, ekshumirala ga djelimično, i na njemu izgradila prugu i ostale potrebne zgrade. Austrougarske vlasti nisu provele eksproprijaciju nad ovim haremom niti su vlasniku, Lakišića vakufu, dale ikakvu odštetu.[1] Harem je, parcela br. 1322 na detalju karte, slika 1) bio dug oko 280 metara, srednje širine 60-70 metara. Harem se vjerovatno prostirao sve do Lakišića džamije, ali na karti nije prikazan urbani dio pod nazivom Cernica, koji je kartografisan u krupnijoj razmjeri.
Lakišića harem pod oznakom 1322
[1] Hivzija Hasandedić, Mostarski vakifi i njihovi vakufi, Medžlis IZ Mostar, 2000, str. 68.
