Zoltan Kovacs, glasnogovornik vlade Mađarske, objavio je na svom Twitter nalogu 21. decembra ove godine: “Izazov sa Bosnom je kako da integrišemo zemlju sa dva miliona muslimana”. Ova objava izazvala je brojne reakcije, uključujući i onu reisu-l-uleme Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini.
PRIZNANJE ISLAMA U MAĐARSKOJ
Autor nije govorio o Bošnjacima, narodu u Bosni i Hercegovini, nego o muslimanima, vjerskoj grupi, i postavio je problem njihove integracije u Evropsku uniju. Ovo je u najmanju ruku čudno jer dolazi od mađarskog historičara i političara koji bi trebao ostalim Evropljanima da govori kako su se Bošnjaci, odnosno bosanski muslimani integrisali u Austro-Ugarsku monarhiju, tadašnju centralnu Evropu. Pošto to nije uradio, preostaje nam ovdje da podsjetimo na integraciju muslimana u mađarsku državu.
Mađarska je jedna od evropskih zemalja koje su vrlo rano zakonski priznale islam. U Dvojnoj monarhiji to je prvo učinila Austrija 1912, a zatim Mađarska 1916. godine. Prije pet godina širom Mađarske su održani brojni skupovi i objavljeni zbornici povodom stogodišnjice tog zakona. Koji su razlozi doveli do zakonskog priznanja islama u Mađarskoj? Mađarski autor Orsolya Varsanyi u jednom članku iz 2019. godine navodi: jačanje vjerskih sloboda, susjedski odnosi (blizina Bosne i Hercegovine, op. F. K) te posebno stavljanje Turske na stranu Austro-Ugarske u Prvom svjetskom ratu. U to vrijeme u mađarskoj javnosti zabilježeni su turkofilsko raspoloženje i pozitivni stavovi prema islamu.
Istovremeno se u Mađarskoj povećao i broj muslimana. Godine 1910. prema popisu u Mađarskoj su živjela 553 muslimana, većinom bošnjački vojnici. Tokom Prvog svjetskog rata tu je živjelo oko 2.000 muslimana-Bošnjaka, Turaka i Albanaca. Nakon Prvog svjetskog rata, kada je formirana prva muslimanska zajednica u ovoj zemlji, činili su je većinom Bošnjaci. Mađarska, prema tome, ima vlastito iskustvo integracije muslimana i to prije 100 godina nije bio veliki izazov.
Da li je danas za Evropsku uniju izazov da integriše 2 miliona Bošnjaka? Zoltan Kovacs misli kao da u Evropi nema drugih muslimana pa bosanski muslimani predstavljaju novi izazov. Ustvari, situacija je sasvim drugačija. Prema istraživanju Pew Research Centra, u Evropskoj uniji, plus Norveška i Švajcarska, 2016. godine živjelo je 25,8 miliona muslimana, što čini 4,9% ukupnog stanovništva. U nekoliko članica Evropske unije živi više muslimana nego u Bosni i Hercegovini. To su Francuska (5.720.000), Njemačka (4.950.000), Ujedinjeno Kraljevstvo (4.130.000) i Italija (2.870.000).
Nisu samo brojevi u pitanju. U pitanju je i ta famozna integracija u Evropu. Bošnjaci imaju gotovo vijek i po iskustva života unutar jedne evropske države koja je modernizovala bosanskohercegovačko društvo. To iskustvo je mnogo duže nego iskustvo muslimanskih skupina u drugim zemljama Evropske unije. Nisu se samo Bošnjaci integrisali u centralnu Evropu nego i druge etničke i konfesionalne grupe koje su živjele u Bosni i Hercegovini u osmansko doba. Bio je to opšti proces civilizacijske transformacije.
RIJEČ JE O STATUSU!
Ako nije problem iskustvo evropskih država, kao što je Mađarska, u integraciji islama i muslimana, u čemu je onda problem? Kratko rečeno: riječ je o statusu. Problem je što su Bošnjaci autohtoni narod u Bosni Hercegovini, a ne imigranti, što su politička nacija, a ne nesuverena manjinska grupa, što se pitaju u stvarima politike, vojske, sigurnosti, ekonomije itd. Pojedinačna vjerska prava su bolje zaštićena u zemljama Evropske unije nego u Bosni i Hercegovini, obrazovni profil muslimana u tim zemljama je mnogo viši nego u Bosni i Hercegovini, ali ima nešto što je drugačije. Muslimani Bosne i Hercegovine su politički narod koji i pored svih lutanja, nesposobnosti i nedostatka vizije političkih predstavnika i stalnih osporavanja protivnika, hoće da imaju riječ o svojoj budućnosti.
Autor: Dr. Fikret Karačić, 23.12.2021. godine
